31/10/16



Totz os mios agradeximientos pa o Conzello de Biscarrrués por emparar l'aragonés con iniciativas asabelas que mahas como lo consurso de xotas d'a Galliguera en luenga aragonesa y castellana. Tamién a o grupo de Xota d'Ayerbe Santa Leticia que facioron posible ixoriar as cantas como cal . Gracias a las suyas armonías y voces lo pasemos de bitibomba ascuitan-do-lis

 Xota y luenga aragonesa chuntas d'a man, fendo-ie expresión prou funda que entre totz aduyamos a enamplar . Porque si no ye entre totz n'on saldremos.

Gracias tamién a o churau por dar-me o premio que me fació muitismo goyo. Estoy que no teneba guaire "competencia" asinas que a veyer si en atras edicions se i-presentan más treballos. A-ta-más mía pa ratos lo hese apercazato con más chent amostranto triballos.

 Enchaquias como esta, anque sin guaire presupuesto, aduyan muito a fer l'aragonés más vistero y cercano.

Xisquiá que la xota s'alcuerde d'ista luenga a la que tanta voz  le fa falta y que l'aragonés tresmine as suyas trazas en todas as expresions normalizatas d'esta tierra aragonesa.      

Gracias Lola por o vuestro cariño y buen implaz.

Coplas n'aragonés presentadas t'o concurso -Biscarrués 2016-:
Iindice :
A- Coplas pa aponderar l’aragonés :
1.        Bien Alzada.
2.       A mosica d’as parolas.
3.       Parolas retunas.
4.       Ixoriando musas.
5.        Xota d’atro estilo.
6.       Luenga aragonesa.
B- Coplas pa festejar :
1.        Petalos de rosa.
2.       O periglo d’o tuyo mirar.
3.       Enarcau
4.       A victoria d’o verso.
5.        O firmamento d’os tuyos huellos
6.       Más polida que no creyes.
7.      O vin d’a tuya risa.

Locales
C-Coplas  de casa Ferrero d’A penya, y redolada nuestra :
1.        Enta Buenos Aires. Xota tanguiada.
2.       Sirenas de Zaragoza .( Plg. Industrial).
3.       Os ferreros d’A penya.
4.       O violín en a era Ger.
5.        Tunel ferroviario de Carcavilla.
6.       Naxidas de Salinas Viello.
7.        Foz d’Escalete.
                             D- Coplas de Galliguera, Penyas de Riglos, Soduruel :
1.        Puen d’a Gorgocha.
2.       Mosquito ‘ blues.
3.       Agosto s’en fue. Dondiando por  Centenero.
4.       Pegallo Carretera A-1215 ( Chaca- Santa María).
5.        O canfranero.
6.       Lindano, Que fer?
7.        Pa Biscarrués. ( Y toda la redolada).
8.       Despedida.

A - COPLAS ADEDICADAS A L’ARAGONÉS.      TRESTALLO DE 6 COPLAS.

1.A     Bien alzada.
bien alzada la deixón
en a voz mia tos la baixo
a luenga d’Aragón.

2.A     A mosica d’as parolas.

D’estas parolas nuestras
qui fa callar la mosica
no ye pas o tiempo,no
que ye qui no siente mica.

3.A     Parolas retunas.

Bombolletas tortulando
atamás de bells petando
si a l’aragonés l’enristen
mi voz firme gorgollando.

4.A     Ixoriando musas.

As mias musetas quereban
a escondecucas chugar
yo firme encorrer-las pa 
poder-las escurruchar.

5.A    Xota d’atro estilo.

Enflascaus, terne que terne
cuan as xotas se sintioron
que si manyo, que si Espanya
no más d’ixas fación.

6.A     Luenga aragonesa.

Quan me dices que pa qué
quemexió qué contestar-te
pos que Aragón ye buen pueblo
esta luenga su estandarte.

B- COPLAS PA FESTEJAR ( Y CARRIAR BROZA ).      TRESTALLO DE 7 COPLAS.

1-B     Petalos de rosa.
A saber-lo qué contento
meto versos pa la xota
fer volar a lo mio canto
como petalos de rosa.

2-B     O periglo d’o tuyo mirar.

Campaba yo por mi vida
nos encertemos trobar
ya muit tardi paré cuenta
o que ibas fer-me plorar.

3-B     Enarcau.

Miaquemesió si lo yera
holio si lo parixeba
enamorar-me de viello
o mesmo que quan podeba.

4-B     A victoria d’o verso.

Ormino en o peito os querers
cosetas te dixarán
a victoria de unos versos
que t’amorosiarán.

5-B     O firmamento d’os tuyos huellos.   

Baxo d’o brilo d’o cielo
i contimparaba estrelas
bin’-eba tantas o más
purniando-te n’as ninetas.

6-B     Más polida que no creyes.

Resalada y berolleta
que fácil que fas rimar
más polida que no creyes
perigloso tu mirar.
   
7-B      O vin d’a tuya risa.

Dixa-me fer-te fatezas
sanseladas y comedias
esbotar d’a tuya boca
a garona de tus risas.


que un poquet d’o que’ll yera
en Riglos quedó su almeta
mesmo un matizo de yedra.

2-C     Sirenas de Zaragoza. Polg. Industrial.

Ta l’Actur s’en baxó
entre cantos de sirena
a navegar-se ixa mar
pero a mar ya no bi-yera.


3-C     Os de ferrero d’A Penya.

Ta Riglos de nueitz marchaban
a punto día plegaban
quan pisón s’encendeba
mallos y fierros purniaban.

4-C     O violín en a era Ger.

A truca un kilo de pan
en Yeste o violín crompó
d’a coda la yegüa Jarne
de mosica a era vistió.

5-C     Tunel ferroviario de Carcavilla.

Deixa en o cabo lo túnel
bafo a buxo a’l baixar
uloro malas lo veigo
a espígol a’l tornar.

6-C     Naxidas de Salinas Viello.

Cinco chirmanas que yeran
todas de Salinas Viello
a l’arreu marchón ta USA
encá que cueste creyerlo.

7-C     Foz d’Escalete.

No quiero ser niquitoso
contimparando entre anviestas
alufra dende escalete
y ya dicirás que piensas.




D - GALLIGUERA, PENYAS DE RIGLOS, SODURUEL.     TRESTALLO DE 8 COPLAS.

Bi-ha un puent con os suyos huellos
de glarimas engaronaus
porque le furtón os cielos.

2-D     Mosquito ‘ blues.

O Galligo lo aturoron
ta part d’a val de Triste
do ató lo macho l’amo
d’o progreso que enriste.

3-D     Agosto s’en fue. Dondiando por Centenero.

En agüerro Soduruel
que caricacho se i queda..
soledat muit preta y funda
aspra zoca d’almendrera.

4-D    Pegallo Carretera A-1215 ( Chaca- Santa María).
Dice, AMil doscientos quince
“si te vienes no conduzcas”
mirar ya d’acotraciarla
no chuguetz a escondecucas.

5-D     O canfranero.

Por os planos y montanyas
fendo los fierros tinglar
o canfranero chuflando
cutio firme traquetiar.



6-D     Lindano, Que fer?

Ostia que esferra zagal
Galligo rei d’a val
no baixa guaire fortal
que o lindano le fa mal.

7-D     Pa Biscarrués. ( Y toda la redolada).

Fa firme honra pa esta luenga
esta chent de Biscarrués
metendo-nos cantareta
“xotiar” n’aragonés.

8-D     Despedida.

Como a luna en Tolosana
me fa goyo despedir-me
en silencio china chana

acucuto dimpués d’irme.

29/8/16

Antonier-Soduruel.

Resultado de imagen de cordero
Antonier (Cronica d'una acronía en una d'as vals de Soduruel).

Qualques ovellas correban o restollo radendo d'a tierra as bien pocas brancas verdas que agosto no heba puesto sumanciar. O restollo,- fumiando  polvo blanco, zafumau de luz rusient d'oro-, no yera que un piacet de mirallo encendiu do se miraba fito-fito lo sol.
A tarde tot l'empliba d'un espacio bien platero de claridat a caramuello solo mascarau por ixa soledat  preta y funda que se clava en o paisache y en a gargamela de qui se queda. Ixa soledat con o retrai d’una viella zoca d'almendrera bien enradigada, ixe tocón renegriu y terne en que a ormino se trepuza.
La envista gosaba querer recontar-me un mensache viello que me reculliba dende a suya uellada antiga. A escuitetas yo sentiba os sinyals que s'amagan en as piedras, en as botinadas  d'aire que pareixeba esbotar-se dende as tripas gorgollosas d'a tierra, en o mormor d'as cicalas... y a la fín en a figura d'Antonio... largo como yera en a mosquera.
As quatro crabas que teneba, morriando marguins u arrepinchadas a o canto d'as barzas cuentra lo fundo azul d'a tarde, guallardas, se me miraban a traviés d'as suyas inquietants ninetas de cascabillo vuedo. No en teneba más , ixe yera o suyo rabanyo que cudiaba con o conque de continar estando o que yera. A resta d'o ganau ya se l'heba sacau, qué hoder…que ya no adubiba a calzoniar pa tantas.
Antonier –Zarrapico le deciban porque yera chicorrón- , o viello pastor d'Anzanigo, dormiba chitau en una marguin de l'esbarre de Centenero con un corderet  acoflau entre as suyas mans de chinebro.
Aturau por os cans, o tiempo que tot l'enceta, l'heba acorau  un día sin atro mientres uitanta y tantos hibiernos y agora lo convoyaba y amorosiaba con garrampetas de lana blanca.
L'alda teneba plena de vida, blanca y tova, renovada… igual que una mai.…. Cuenta tu qué preixinallos podrían amprar-le os suenios baixo a gorreta verda de jondere. Estoi que gosaba dondiar barafundiando bien frescacho por atros leitos marinos encara por sulsir. Suenios a rebutir d'algas, caracolas, conchetas y carapazons fartos d'augua, sin res d'o polvo d'as de piedra que s'en trobaba por os camins. (Araba, no se creyeba con tot y con ixo, que a suya redolada estió mar).
En ixe mesmo inte dillá d’a zaguera envista qualques mundos enlá, as olas d'a mar terne sobateban as zagueras rallas y cinglas firme enreligadas ya con l'alma d'o mar.
Qué alpartau que yera lo mundo con os suyos lunes y os suyos mares. 
Soduruel, que bien cerqueta yeranos d'Ena, lo croxiraba y d’as suyas mans entreveradas , verde y soro, tierra y cielo redamaban a suya desinforme mosta de silencio rasinoso. Tot i consonaba sin que dengún en parase cuenta.
Astí lo deixé, m'en fue en un adiós que s'estirazaba sin crebar-se mica…
Antonier  yera enrestindo lo tiempo… soniando-se glera salobrenca debant d’un estranyo ociano prexinau. Debeba d'estar un mar gorgolloso, esgargallando esbruma blanca cuentra lo suyo peito pirinenco, muga bien pincha  amerada de tierra y mar .
Dimpués, quan s'espertase repropiando morra la mar, escurruchando a bota, a gargalet veyería atra vegada nantar, bien mandau por o tiempo, lo sol. 

Pero agora o tiempo, feba ya ratos que ya no bi-yera.

O corderet, que se lo miraba calmudo, se chipió de yodo y de sal.